Nationaal
Nieuwswijsheid is een aandachtsgebied dat in Nederland langzaam aan terrein wint. Veel maatschappelijke en educatieve initiatieven zijn gericht op het (overkoepelende) thema mediawijsheid. Wel besteden die vaker aandacht specifiek aan journalistieke content en de relatie tussen burgers en journalisten.
Andere organisaties richten zich overwegend op journalistiek en journalisten, en hanteren zelf de term nieuwswijsheid niet of nauwelijks. Toch houdt hun werk daar wel degelijk verband mee; het gaat over hoe burgers en journalisten zich tot elkaar verhouden en de maatschappelijke impact van journalistieke informatievoorziening, en de rol die nieuwsconsumenten maken daar zelf in spelen.
Beeld & Geluid
De plek waar één van de grootste gedigitaliseerde media-archieven ter wereld wordt beheerd, onderzoek wordt gedaan naar actualiteit vanuit mediahistorisch perspectief en waar iedereen media kan beleven. Voor journalistiek en de relatie tussen journalistiek en burgers is een grote rol weggelegd; het instituut presenteert zich als het Huis van de Nieuwswijsheid.
BENEDMO
Vlaams-Nederlandse samenwerking tegen desinformatie, voor en door factcheckers, mediabedrijven, wetenschappers en andere experts.
Commissariaat van de Media
Het Commissariaat voor de Media houdt toezicht op de naleving van de Mediawet en de Wet op de vaste boekenprijs. Het toezicht betreft radio, televisie, ‘videodiensten op aanvraag’ en Nederlandse boekuitgaven.
Genootschap van hoofdredacteuren
Beroepsorganisatie die alle Nederlandse hoofdredacties van dagbladen, tijdschriften, journalistieke websites, radio- en televisieprogramma’s vertegenwoordigt.
NDP Nieuwsmedia
Branche-organisatie voor Nederlandse nieuwsbedrijven. Lid zijn alle Nederlandse nieuwsbedrijven in de private sector. Deze 14 nieuwsbedrijven hebben samen 40 nieuwsmerken: kranten, nieuwssites, nieuws-apps en nieuwsprogramma’s op radio en televisie.
Netwerk Mediawijsheid
Netwerkorganisatie voor de omstreeks duizend initiatieven die zich richten op mediawijsheid. In 2008 opgericht op initiatief van de Ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Nieuwscheckers
Nieuwscheckers is een factcheck-initiatief van de opleiding Journalistiek en Nieuwe Media van de Universiteit Leiden.
Nieuws in de klas
Educatieplatform van NDP Nieuwsmedia, de brancheorganisatie van Nederlandse nieuwsbedrijven. De stichting stimuleert jongeren via het onderwijs om het nieuws online, in beeld, geluid en op papier te volgen en te interpreteren en helpt docenten om nieuwsmedia in hun lesprogramma te verwerken met de Nieuwsservice, lesmaterialen en kennisuitwisseling.
Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ)
Vertegenwoordigt de materiële en immateriële belangen van haar bijna 8.000 zelfstandig en in loondienst werkende (foto)journalist- & mediamaker-leden in Nederland. De NVJ is een onafhankelijke, niet-politieke, zelfstandige vereniging die streeft naar persvrijheid en goede werkomstandigheden voor haar leden.
Raad voor de Journalistiek
Onafhankelijke instantie die klachten over journalistieke activiteiten en beoordeelt en bepaalt of grenzen van journalistieke ethiek zijn overschreden.
Stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroep
Samenwerkings- en coördinatieorgaan voor de lokale publieke omroep in Nederland. De missie van de NLPO is gericht op een onafhankelijke lokale publieke omroep, die de lokale democratie versterkt en mensen stimuleert actief bij te dragen aan de gemeenschap.
Stichting Stimulering Onderwijsjournalistiek
Stimuleert meer en betere journalistieke berichtgeving over het onderwijs en reikt jaarlijks de Nationale Prijs voor de Onderwijsjournalistiek uit.
Stimuleringsfonds voor de Journalistiek
Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek stimuleert de kwaliteit, diversiteit en onafhankelijkheid van de journalistiek door met geld, kennis en onderzoek de vernieuwing van de journalistieke infrastructuur in Nederland te bevorderen.
Vereniging van Onderzoeksjournalisten
Vereniging die kwaliteits- en in het bijzonder onderzoeksjournalistiek bevordert.
Internationaal
Internationaal is er al langere tijd aandacht voor nieuwswijsheid. De Engelse term luidt news literacy, wat concreter aanduidt dat het gaat om een vorm van geletterdheid. Sommige initiatieven zijn oorspronkelijk opgetuigd door nieuwsbedrijven en zijn er overwegend op gericht dat (jonge) burgers professionele nieuwsmedia leren waarderen en gebruiken. Alle initiatieven hebben gemeen dat ze beogen dat burgers de functie van journalistiek in een vitale democratie herkennen, benutten en zo nodig kritisch bevragen.
Accountable Journalism
Beheert de grootste collectie van journalistieke gedragscodes en redactiestatuten ter wereld. Doel is om informatie te geven over de wijze waarop journalisten wereldwijd verantwoording afleggen over hun berichtgeving en werkwijze, en adviseert over ethisch berichtgeven en omgaan met hate speech.
Center for News Literacy
Kenniscentrum van de Stony Brook University in New York. Site bevat veel achtergronden, lesmaterialen en videoclips. Gericht op Amerikaanse berichtgeving en doelgroepen.
European Federation of Journalists
Grootste belangenbehartiger voor journalisten in Europa, met 320.000 leden in 45 landen.
European Journalism Centre
Europese netwerkorganisatie, gevestigd in Maastricht, die in zich inspant voor het steunen, versterken en ontwikkelen van journalisten en journalistiek.
Free Press Unlimited
Belangenbehartiger van journalisten en journalistiek, gevestigd in Amsterdam. Ondersteunt wereldwijd media en journalisten om toegang tot onafhankelijke, betrouwbare en tijdige informatie mogelijk te maken. De organisatie spant zich in voor Veiligheid voor journalisten, Gelijkheid en inclusiviteit in en door de media, Journalistiek en verantwoording, Levensvatbaarheid van de media, Media in conflictgebieden, Een gunstiger omgeving voor de media.
News Literacy Project
Amerikaanse organisatie, gevestigd in Washington D.C., die stimuleert dat burgers – via kwaliteitsjournalistiek – beter geïnformeerd zijn over en meer actief betrokken bij de samenleving en zo de democratie wil versterken. De organisatie, die ook veel educatieve materialen ontwikkelt, legt zo een directe link tussen nieuwswijsheid, journalistiek en democratisch burgerschap.
Nieman lab
Het Nieman Journalism Lab is onderdeel van de journalistiekfaculteit van Harvard University in Cambridge, Massachusetts. Het instituut publiceert onderzoeken en blogs over de impact van technologische en maatschappelijke ontwikkelingen op journalistiek en nieuwsmedia.
Poynter Institute
Kennisinstituut, gevestigd in St.Petersburg (Florida), dat zich inspant voor het versterken van de rol van journalistiek in democratische samenlevingen. Verricht onderzoek en verzorgt educatief aanbod voor zowel professionals als algemeen publiek.
Project Information Literacy
Nonprofit onderzoeksinstituut dat onderzoek doet naar hoe jongvolwassenen informatie vinden en gebruiken.
Reuters Institute
Kennisinstituut, gelieerd aan de Universiteit van Oxford (VK), dat onderzoek doet naar de toekomst van onafhankelijke journalistiek, de kracht van nieuws en het belang van een goed geïnformeerd publiek.
UNESCO Media literacy
Onderzoek, achtergronden, toolkits voor curriculumontwikkeling voor mediawijsheid en media-educatie. UNESCO beoogt materialen te maken die geschikt zijn voor toepassing in alle landen.
Use the news
Initiatief van de Deutsche Presse Agentur (het Duitse equivalent van het ANP) dat zich inspant om jongeren te stimuleren het nieuws (kritisch) te volgen. Doet onderzoek en ontwikkelt educatieve tools.
Gepubliceerd door Fifi Schwarz op 21 oktober 2022